Column Door Achterhoekse Ogen | De Gelderlander | zaterdag 6 oktober 2012
“Die kunsten!” Als deel van een bozige uitroep hoor ik ‘m eigenlijk zelden meer: “holt daor met op met die kunsten” of: “ik zal ‘m die kunsten wel ‘s afvangen.” Ik vond ook altijd dat het heel lelijk klonk. Het paste niet, boos zijn omdat iemand kunsten maakte.
Als kind raakte ik er danig door verward. Mijn moeder, die verzot was op gedichten, die plaatjes van schilderijen uit tijdschriften knipte, leerde mij al vroeg de waarde van de kunsten kennen. En als ik dan met mijn kleurpotloden het behang in mijn kamertje verfraaide riep mijn vader: “Wil i-j daor wel ‘s gauw met ophollen met die kunsten!” Achteraf kun je natuurlijk ook vaststellen dat zo’n tegenstelling in de opvoeding mijn taalgevoel heeft verrijkt. Ik leerde zogezegd spelenderwijs dat een en hetzelfde woord vaak een subtiel verschil in betekenis en waardering kan bevatten.
In de bozige betekenis heeft het een relatie met ‘iemand een kunstje flikken’, een uitgesproken negatieve uitdrukking. Ik vermoed dat de herkomst een verbinding heeft met de jaarmarkten en kermissen uit vorige eeuwen. Als de menigte ademloos naar ‘het kunstje’ van de jongleur stond te kijken, ontdeed diens partner het volk van zijn beurzen. Geen wonder dat ‘het volk’ niet zo gek veel ophad met dit soort ‘kunstenmakers’. Is het verbeelding of klinkt die negatieve onderbuiktoon nog steeds door bij een deel van ‘Het Volk’?
‘Onze eigen’ Guus Hiddink wordt ook vaak in één adem genoemd met ‘een kunstje flikken’. Toen het Nederlands Elftal in 2008 op het EK tegen de door hem gecoachte Russen moest gaan spelen vroeg Nederland zich af: “Gaat Guus ons een kunstje flikken?” Vreemd genoeg had dat weer te maken met een opmerking die Guus zelf ooit maakte, ik meen aan de vooravond van zijn Zuid-Koreaanse avontuur in 2002, toen hij daarover zei: “Ik wil nog één keer een kunstje flikken”. Waarmee hij de negatieve lading strategisch omzette naar een positief gevoel.
Het kan kennelijk alle kanten op met ‘de kunsten’ en dat is precies wat er zo aantrekkelijk aan is. Onze samenleving is zeer divers doortrokken met de uitingen van de kunsten. De Jaarmarkt was - en is nog steeds - door een stevige draad verbonden met Rijksmuseum, Stadsschouwburg en Opera. Aan de ene kant van de draad bevinden zich de zogenaamde ‘Hogere Kunsten’, aan de andere kant de ‘Lagere Kunsten’. Maar dat zijn feitelijk niet meer dan door de eeuwen heen bedachte, volstrekt willekeurige begrippen. Tussen hen in ligt een glijdende schaal waarop de jongleurs in de kunsten nu eens hoger dan weer lager worden ingeschat en gewaardeerd.
Ik maak dagelijks mee hoe dat werkt. Als grafisch ontwerper bevind ik mij lager op de schaal, als beeldend kunstenaar en dichter mag ik op een hoger trapje. Dat bepaal ik niet, dat doet onze cultuur. Bij bereik en waardering is het net andersom. Mijn schilderijen en gedichten bereiken een kleine groep, mijn grafisch werk valt op de deurmat van velen. Het kan dus gelukkig verkeren met ‘De Kunsten’.
In de bozige betekenis heeft het een relatie met ‘iemand een kunstje flikken’, een uitgesproken negatieve uitdrukking. Ik vermoed dat de herkomst een verbinding heeft met de jaarmarkten en kermissen uit vorige eeuwen. Als de menigte ademloos naar ‘het kunstje’ van de jongleur stond te kijken, ontdeed diens partner het volk van zijn beurzen. Geen wonder dat ‘het volk’ niet zo gek veel ophad met dit soort ‘kunstenmakers’. Is het verbeelding of klinkt die negatieve onderbuiktoon nog steeds door bij een deel van ‘Het Volk’?
‘Onze eigen’ Guus Hiddink wordt ook vaak in één adem genoemd met ‘een kunstje flikken’. Toen het Nederlands Elftal in 2008 op het EK tegen de door hem gecoachte Russen moest gaan spelen vroeg Nederland zich af: “Gaat Guus ons een kunstje flikken?” Vreemd genoeg had dat weer te maken met een opmerking die Guus zelf ooit maakte, ik meen aan de vooravond van zijn Zuid-Koreaanse avontuur in 2002, toen hij daarover zei: “Ik wil nog één keer een kunstje flikken”. Waarmee hij de negatieve lading strategisch omzette naar een positief gevoel.
Het kan kennelijk alle kanten op met ‘de kunsten’ en dat is precies wat er zo aantrekkelijk aan is. Onze samenleving is zeer divers doortrokken met de uitingen van de kunsten. De Jaarmarkt was - en is nog steeds - door een stevige draad verbonden met Rijksmuseum, Stadsschouwburg en Opera. Aan de ene kant van de draad bevinden zich de zogenaamde ‘Hogere Kunsten’, aan de andere kant de ‘Lagere Kunsten’. Maar dat zijn feitelijk niet meer dan door de eeuwen heen bedachte, volstrekt willekeurige begrippen. Tussen hen in ligt een glijdende schaal waarop de jongleurs in de kunsten nu eens hoger dan weer lager worden ingeschat en gewaardeerd.
Ik maak dagelijks mee hoe dat werkt. Als grafisch ontwerper bevind ik mij lager op de schaal, als beeldend kunstenaar en dichter mag ik op een hoger trapje. Dat bepaal ik niet, dat doet onze cultuur. Bij bereik en waardering is het net andersom. Mijn schilderijen en gedichten bereiken een kleine groep, mijn grafisch werk valt op de deurmat van velen. Het kan dus gelukkig verkeren met ‘De Kunsten’.
RSS-feed
