Bospadbeleving

Column ‘Door Achterhoekse Ogen’ | De Gelderlander | zaterdag 8 februari 2014

De mooiste paden in mijn leven bewandelde ik niet in Nederland. Wie wel eens door de buitenlandse natuur heeft gelopen zal dat herkennen. Zo herinner ik mij een paadje langs een rivier in Zweden. Nadat we vanaf een weg door wat struiken waren geworsteld lag het, op de topografische kaart amper zichtbaar, voor ons open. Min of meer ... je maakt er geen kilometers, heen en terug nog geen tien. Maar daar gaat het ook niet om. De natuur die al je zintuigen overweldigt, dat maakt zo’n paadje tot een sensatie. De beschrijving ervan zou meer ruimte vergen dan deze column biedt. Hou het erop dat het in al zijn woeste onregelmatigheid ‘avontuurlijk en spannend’ was, aspecten die bij een fijn pad niet mogen ontbreken.

Nu moet ik zeggen dat de openingszin van dit stukje niet helemaal klopt. Ook in Nederland weet ik uit ondervinding dat naarmate de begaanbaarheid van een pad afneemt, de essentie van het begrip ‘natuur’ dieper lijkt door te dringen. Jaren geleden liep ik eens met een boswachter in de Flevopolder door een wild jong bos waar nog geen paden waren aangelegd. Onder en over omgewaaide bomen, kruip-door-sluip-door, letterlijk ons pad zoekend. Ik beleefde dat ook op excursies in de Vlielandse Kroonspolders, over het wad en in de Achterhoek door het Vragenderveen. 

Het is de beleving die het voor mij onvergetelijk maakt. Verre van uniek hoor, want ik deel dat met veel anderen. Ik vermoed dat de wilde, woeste staat van het pad op zulke momenten nauw aansluit bij de notie van ongereptheid die we in de natuur willen vinden. Zijn wij op zulke momenten misschien op zoek naar de natuurbeleving van onze heel verre voorouders? Is het onze nieuwsgierigheid naar de collectieve oerervaringen van de menselijke soort? Het zou mij niet verbazen dat deze ooit zodanig zijn ingesleten, dat ze bij ons nog diep in de genen zitten. Daarom werkt dat kennelijk óók in Nederland, waar van ‘ongereptheid’ al eeuwenlang geen sprake meer is. Veel van onze bospaden lijken op vriendelijk aangeharkte laantjes in een stadspark. Niks mis mee en vaak heel mooi, maar de beleving is anders. 

Ik ontdekte het verschil de afgelopen tijd in het Noorderbroek, een bos bij Varsseveld met lieflijke graspaden waar ik graag wandel. Die groene paden waren op een dag in december plotseling volkomen grasloos, compleet omgewoeld en doorklieft met diepe sporen van megabanden. Een enorme ‘harvester’ en een ‘forwarder’ ragden door het bos. Ik schrok even, maar was er ook al snel weer overheen. Net als de reeën in het bos, dat straks misschien wel mooier wordt dan voorheen. Ik verheug mij er nu al op om te zien hoe de natuur zich van de ingreep herstelt. 

Op de website van Staatsbosbeheer las ik dat de paden na zo’n houtkap zo snel mogelijk weer netjes worden hersteld. Kijk en dat hoeft van mij dan niet. Laat dat ‘herstel’ nou maar eens lekker over aan de natuur. Dat levert avontuurlijker paadjes op met veel meer beleving voor mens èn natuur.